Vrijdag 7 oktober 2022 was een ongekend mooie herfstdag! Het voelde als een heerlijke nazomerdag die vroeg om een mooie natuurwandeling. Voldoende hersteld van nierbekkenontsteking keek ik ook erg uit naar het ontdekken van een nieuwe etappe gemaakt door Mooi Achterhoek. Op de parkeerplaats van eethuis de Kaleberg in Barchem ging ik van start.
Meteen een pittig begin, heuvel op. De Kale Berg is 46,5 meter hoog. De heuvel is deel van de stuwwal bij Lochem waarvan de Lochemse Berg het hoogste punt is. De Kale Berg behoort met de Lochemse Berg tot een 171 hectare groot natuurgebied van Stichting Geldersch Landschap. Het is er werkelijk schitterend, zeker zo met de zon die zorgde voor prachtige lichtval tussen de nog groene bladeren door.
Al snel kwam ik langs het lezingenzaaltje (1912), waar de religieus vrijzinnige Woodbrookersgemeenschap lezingen en cursussen organiseerde. Na een aantal verbouwingen kreeg het gebouwtje de naam โboskapelโ. Landgoedhotel Woodbrooke is overigens het oudste conferentieoord van Nederland. Op de top van de Kale Berg stond vanaf het begin van 1900 een koepeltje, het Schuilkoepeltje, dat wandelaars konden gebruiken om uit te rusten en van het uitzicht te genieten. Dit koepeltje werd aan het begin van de jaren โ70 afgebroken. Inmiddels is op de heuvel een nieuw zeshoekig koepeltje van larikshout gebouwd.
De bossen zijn nog opvallend groen. De bodem laat echter duidelijk zien dat de herfst is begonnen. Bladeren die de bomen al eerder verloren door de droogte, kleuren de bosbodem rood en oranje. Aan gevallen boomvruchten geen gebrek! Langs prachtige laantjes en zandpaden, hier en daar de wapperende welbekende rode boerenzakdoek, ga ik richting Zwiep. De vederwolken in de lucht zijn spectaculair, aan paddenstoelen geen gebrek en meerdere keren moet ik even halt houden voor overstekende koeien. Voor ik in Zwiep aankom, wandel ik langs Havezate de Heest.
Eigenlijk werd het onterecht benoemd als havezate. In 1591 belooft Johan van Heeckeren, toen bewoner van de Heest, zijn verstandelijk beperkte schoonzus levenslang te onderhouden. Vier jaar later verdronk zij echter onder verdachte omstandigheden in de slotgracht. In 1768 woont er een zeer statige huurder, namelijk ‘Zijne Doorluchtige Hoogheid de Prins Adolphe van Hessen Philipstal, โcolonel ten dienste dezer Lande’. Zo wordt de Heest bijna drie eeuwen niet door de eigenaren bewoond, maar verhuurd. Nog een opmerkelijke huurder was (1906 tot 1910) Willem Anton ‘Pim’ Noothoven van Goor, alweer een bon vivant, samen met danseres Isadora Duncan. Zij wordt aan de Cote DโAzur, door haar sjaal, tijdens een ritje in haar open sportwagen, gewurgd.
Aan de noordzijde van de Kale Berg ligt de Witte Wievenkoele, een plek waar volgens oude verhalen in nachtelijke uren witte wieven dwalen. Het bekendste is de legende over Albert en Johanna. Eenmaal in het dorpje Zwiep, passeerde ik al snel de Zwiepse molen. Deze korenmolen werd in 1880 op de huidige plaats herbouwd (wegens ongunstige wind werd deze meerdere malen verplaatst). Een eindje verder kom ik langs de koningslinde en het Zwieps lokaal. Na een verse boterham wandelde ik, wederom langs prachtige paadjes richting Lochem. Sommige van die paden hebben bijzondere namen als de โhangzolderโ?! Het mais is van het land. Op zoโn zonnige dag als vandaag kan ik me echter levendig voorstellen hoe je hier zomers langs het hoge wiegende mais wandelt.
Ondertussen kwam Kasteel de Cloese in zicht, gebouwd in 1520 door de Lochemse pastoor Sweder van Kervenheim. Waarschijnlijk stond er op diezelfde plek al vรณรณr 1378 een huis. Vroeger was dit een havezate. In de jaren ’90 deed de Cloese dienst als politieschool (gesloten in 2003). Het was een komen en gaan van gebruikers en dat onderscheidt De Cloese van andere kastelen. Onder de noemer Kasteelpark de Cloese wordt momenteel gewerkt aan weer een nieuw toekomst van het landgoed. Op het kasteelterrein komen vijftien grote landhuizen waarvoor inmiddels dertien kavels verkocht. Het kasteel zelf beschikt in totaal over 6 luxe appartementen.
Na wederom een pittig klimmetje, kwam ik op het hoogte punt van de Lochemse berg. Verscholen tussen de bomen trof ik daar de Belvรฉdรจre, in 1893 gebouwd op initiatief van het Lochemse Verfraaiingsgezelschap. Het is รฉรฉn van de oudste toeristische attracties van Lochem! Rondom ontstond villawijk Berkeloord en een bos werd aangelegd. De toren is nog eenmaal verhoogd, maar jonge bomen blijven groeien en toen deze het voor de tweede maal wonnen is de Belvรฉdรจre gesloten (november 1977). Jammer, want er bevond zich ooit een leuke theeschenkerij. Sinds 2017 kan de ruim 18 meter hoge uitkijktoren worden beklommen door klimverenigingen.
Na weer een fraai stuk wandelen door het bos op de Paaschberg, kwam ik aan de rand van Lochem langs de watertoren. Deze werd gebouwd in 1924 naar ontwerp van de architect H. Wessel. Doordat de dekzandruggen van het Grote Veld en de stuwwal Lochemse Berg elkaar in het noorden raken kan het water hier niet diep wegzakken. Door die oude opgestuwde bodemlagen kan men op de Paaschberg daarom goed bij het grondwater. Daarom besloot men de uitkijktoren die hier stond (de kiek-uut) in 1923 af te breken om plaats te maken voor deze watertoren in een stijl die invloeden vertoont van de Amsterdamse School. Bijzonder aan deze watertoren is dat deze in het begin ook de functie als uitkijktoren had. Ondertussen iets uit lang vervlogen tijden.
Genietend van het wandelen langs de Lochemse gracht, passeerde ik de synagoge. Na de oorlog was de Lochemse Joodse gemeente vrijwel verdwenen. Van de 118 weggevoerde Lochemse Joden keerden er slechts 18 terug. Daarom werd in 1947 de Joodse gemeente officieel opgeheven en bij Borculo gevoegd. De sterk vervallen Synagoge kwam in 1950 in het bezit van de burgerlijke gemeente Lochem. Op 2 mei 1993 is de prachtig gerestaureerde voormalige Synagoge officieel geopend. Het gebouw is nu vooral een herdenkingscentrum. Even verderop aan de andere kant van de gracht alweer een gebouw met historie, het Bleekhuisje. Vroeger deden de vrouwen hier de was met het water uit de gracht, en legden de was te bleken op het gras. Sommigen noemen dit het ‘pesthuisje’, wat historisch gezin onwaarschijnlijk is. Dit oude vakwerkhuisje stamt namelijk uit de zeventiende eeuw. In Lochem verdween de pest (zwarte dood) na 1555 en in heel Europa kwam de zwarte dood na 1670 niet meer voor. Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik Lochem alleen kende van de Intratuin en รฉรฉn van Nederlands grootste street-art kunstwerken bij de OOCON. Wat een leuk en gezellig centrum! Zeker op een dag als deze, waar de terrasjes vol zitten en men her en der geniet van een ijsje. En dat op zeven oktober!
Klomptgoed 